Wanprestatie

Men spreekt van wanprestatie als er sprake is van een overeenkomst en deze verbroken wordt. Wat houdt wanprestatie precies in en wanneer spreekt men ervan? Bovendien, wat kan men doen tegen het feit dat een wederpartij wanprestatie verricht?

In dit artikel zullen de algemene regels die voor wanprestatie gelden, besproken worden. Hierbij dient men te letten op het feit dat er vele verschillende overeenkomsten in de wet gespecificeerd zijn. Deze hebben allemaal hun eigen regelingen die naast deze algemene regels gelden. Men dient bij het oordelen over een specifiek geval daar dus rekening mee te houden.

In welke situaties spreekt men van wanprestatie?

Men spreekt van wanprestatie als een van de contractspartijen zijn deel van de gesloten overeenkomst geheel niet nakomt, ingeval een van de contractspartijen zijn plichten voor een gedeelte niet nakomt of ingeval de plichten niet op correcte wijze nagekomen worden. Kortom: als men niet doet wat er in het contract staat. Er is geen prestatie.

Verschillende situaties

Er zijn allerlei verschillende situaties welke voor wanprestatie kunnen zorgen. Hieronder volgen een paar voorbeelden:

• Jan heeft met Kees een overeenkomst gesloten om acht appels te leveren, maar Jan levert maar drie appels;
• Piet wil om 19:00 uur opgehaald worden door een taxi en dit spreekt hij af. De taxichauffeur komt echter pas om 21:00 uur;
• Een winkelmedewerkster heeft afgesproken een groene jurk te af te leveren aan Tineke. Zij levert een rode jurk af;
• De kast welke Jeroen gekocht heeft, stort na twee weken helemaal in door een zogenoemde fabrieksfout.

Men kan dus stellen dat er allerlei verschillende gevallen zijn die voor wanprestatie kunnen zorgen. In beginsel kan alles wat afwijkt van de gesloten overeenkomst gezien worden als wanprestatie. De gesloten overeenkomst dient immers in principe precies nagekomen te worden.

Op welke wijze weet iemand of er sprake is van wanprestatie?

Eigenlijk is dat makkelijk. Men dient namelijk te bekijken wat er afgesproken is ten tijde van het tot stand komen van de zogenoemde rechtsgeldige overeenkomst. Indien de prestatie van de andere partij daarvan afwijkt, spreekt men in de meeste gevallen van wanprestatie.

Bedoeling van partijen

Indien de wederpartij stelt dat de overeenkomst een andere inhoud had dan wat de andere partij meent, dient gekeken te worden naar de bedoeling van de partijen die ze hadden tijdens het sluiten van de betreffende overeenkomst. Als er nagelaten wordt wat betreft de bedoeling, dan spreekt men van wanprestatie. De bedoeling dient tevens voor allebei de partijen duidelijk te zijn voor het laten slagen van een beroep wanprestatie.

Schriftelijk vastleggen

Hierbij dient men bovendien wel op te merken dat het aan te raden is om duidelijk schriftelijk vast te leggen wat de precieze bedoeling is. Als de partijen namelijk beide een andere mening over deze bedoeling hebben, zorgt dat voor problemen. Verder zorgt dit voor problemen voor de rechter als de wanprestatie bewezen dient te worden. De partij welke stelt dat de inhoud niet klopt, moet dit namelijk bewijzen. Dat is ingewikkeld als er niets schriftelijk is vastgelegd.

Verschillende oplossingen voor wanprestatie

Als er sprake is van wanprestatie, bestaan er een paar oplossingen. Dat zijn de volgende:

• Opschorten van de plichten;
• Nakomen met schadevergoeding;
• Ontbinding van de gesloten overeenkomst;
• Vervangende schadevergoeding.

Hieronder worden achtereenvolgens deze bovengenoemde oplossingen besproken met de eventuele voorwaarden die ervoor zijn.

Nakomen

Ten eerste kan men het nakomen van de gesloten overeenkomst vorderen. Dit betekent simpelweg dat de gesloten overeenkomst alsnog nagekomen dient te worden.  Bovendien kan ook schadevergoeding gevraagd worden voor de door de wanprestatie veroorzaakte schade.

Vervangende schadevergoeding

Ten tweede bestaat er de oplossing om voor een vervangende schadevergoeding te kiezen. Dit betekent dat de andere partij zijn deel van de gesloten overeenkomst niet meer moet nakomen. Deze partij moet wel schadevergoeding betalen, aangezien hij wanprestatie gepleegd heeft. Tevens is het mogelijk om schadevergoeding voor eventuele andere geleden schade te vorderen; denk hierbij aan gevolgschade.

Eis

Er geldt wel een eis voor vervangende schadevergoeding; de wederpartij dient eerst in verzuim te zijn indien nakoming meteen of na een bepaalde tijd nog mogelijk is. Dat vindt plaats door een schriftelijke ingebrekestelling samen met een zogenoemde redelijke termijn, zodat alsnog nagekomen wordt ingeval het direct nog mogelijk is om na te komen. Het is pas daarna mogelijk dat er schadevergoeding vanwege wanprestatie plaatsvindt.

Opschorting vanwege wanprestatie

Opschorting houdt in dat men zijn eigen verplichtingen achterhoudt. Dus dan stelt de ene partij de nakoming van het eigen gedeelte van de gesloten overeenkomst uit totdat de andere partij zijn gedeelte nakomt. De optie van opschorting is alleen mogelijk indien allebei de partijen nog niet nagekomen zijn. Als een van de twee al wel nagekomen is en de andere partij wanprestatie pleegt, is het dus niet meer mogelijk om van opschorting gebruik te maken.

Uitzonderingen opschorting

In principe kan men stellen dat er bij elke opeisbare vordering opschorting kan plaatsvinden indien deze vordering niet voldaan wordt; dus als er sprake van wanprestatie is. Echter, er bestaan een aantal uitzonderingen waarbij er geen mogelijkheid van opschorting is, bijvoorbeeld:

• Ingeval de partij die wil opschorten er zelf voor heeft gezorgd dat de andere partij niet kon nakomen. Denk hierbij aan het sluiten van de overeenkomst, maar hierbij niet het adres willen geven voor de aflevering;
• Indien de andere partij blijvend niet meer kan nakomen. Het heeft dan immers geen zin om op te schorten, maar de andere middelen tegen een wanprestatie staan natuurlijk wel degelijk nog open;
• Ontbinden van de gesloten overeenkomst vanwege wanprestatie.

Tot slot bestaat de optie om de gesloten overeenkomst te ontbinden na wanprestatie. Dit betekent dat de betreffende overeenkomst ophoudt met bestaan. Er komen dan in de plek van de overeenkomst twee zogenoemde ongedaanmakingsverbintenissen, welke allebei de partijen de plicht geven om prestaties die mogelijk al gedaan zijn, te retourneren. Bovendien is het mogelijk om schadevergoeding te vorderen voor de door de wanprestatie geleden schade.

Nakoming mogelijk

Echter, er moet voordat men ontbinding bij de wanprestatie kan vorderen eerst gekeken worden naar de vraag of de andere partij nog steeds in staat is om meteen aan de overeenkomst te voldoen. Als daarvan sprake is, dan is ontbinding pas rechtvaardig als er sprake is van verzuim. Dit verzuim treedt in de meeste gevallen in door het doen van een schriftelijke aanmaning. Hierin wordt een redelijke termijn gegeven om toch nog na te komen. Als de wanprestatie daarna aanwezig blijft, is het alsnog mogelijk om te ontbinden.

Extra vereiste ontbinding en schadevergoeding door wanprestatie

Zoals genoemd is hierboven, zijn schadevergoeding en ontbinding allebei een veel zwaardere sanctie dan bijvoorbeeld het opschorten van de zogenoemde eigen verplichtingen of het vorderen om na te komen. Vandaar dat bij schadevergoeding en ontbinding door wanprestatie een extra vereiste geldt, namelijk dat de schuldenaar in verzuim dient te zijn.

Verzuim

Hieronder volgt een overzicht voor de gevallen waarin wel sprake moet zijn van verzuim en wanneer niet.

Bij schadevergoeding geldt het volgende:

• Als de prestatie nog steeds mogelijk is, dan is verzuim nodig. Dit moet in de meeste gevallen via een ingebrekestelling met een redelijke termijn;
• Als de prestatie tijdelijk onmogelijk is, dan is verzuim nodig en in de meeste gevallen een ingebrekestelling. Echter, wel zonder een redelijke termijn;
• Indien de prestatie blijvend onmogelijk is, dan is verzuim niet nodig.

Bij ontbinding geldt het volgende:

• Indien de prestatie nog steeds mogelijk is, is verzuim nodig. Dit moet in de meeste gevallen via een ingebrekestelling met een redelijke termijn;
• Als de prestatie tijdelijk onmogelijk is, dan is verzuim niet nodig;
• Indien de prestatie blijvend onmogelijk is, dan is verzuim ook niet nodig.
• Wat ingeval de wederpartij niets doet en weigert mee te werken nadat er wanprestatie heeft plaatsgevonden?

Als de wederpartij niets van zich laat weten, niet mee wil werken of niet volledig wil meewerken, is het aan te raden om rechtsmaatregelen toe te passen. In de meeste gevallen is het genoeg dat een jurist een brief opstelt. Hierin verzoekt men om de gesloten overeenkomst na te komen. Als dat verzoek niet iets oplevert, is het mogelijk om naar de rechter te stappen wegens wanprestatie. De rechter kan dan de andere partij dwingen om mee te werken aan de betreffende gevolgen die er zijn door het ontbinden van de overeenkomst vanwege wanprestatie of het betalen van de betreffende schadevergoeding.

Conclusie

Als er sprake is van wanprestatie, zijn er een paar middelen mogelijk voor degene die daar het slachtoffer van is, namelijk: opschorten van de verplichtingen, nakomen met schadevergoeding, vervangende schadevergoeding en de ontbinding van de gesloten overeenkomst. Vooral de vervangende schadevergoeding en de ontbinding van de overeenkomst zijn zware middelen. Voor deze twee gelden in sommige situaties extra voorwaarden.

Advocaat inschakelen

Indien de wederpartij weigert mee te werken met de middelen die genomen worden wegens wanprestatie, is het verstandig een deskundige advocaat verbintenissenrecht in te zetten. Hetzelfde geldt voor het geval je een dagvaarding ontvang, omdat jij wanprestatie gepleegd zou hebben. Over het algemeen geldt: hoe eerder je een advocaat inschakelt, hoe meer kans je hebt op een goede afloop.