Een kort geding over het gebruik van beelden gemaakt met een verborgen camera
In een uitspraak van 2013 vorderde eisers dat de voorzieningenrechter Tros en het programma Opgelicht?! zou verbieden om van haar gemaakte beelden uit te zenden. De voorzieningenrechter wees deze vordering af. Het doel van het uitzenden van de beelden die gemaakt waren met een verborgen camera was ten eerste het waarschuwen van het publiek en ten tweede was het doel misstanden aan de kaak te stellen. Het doel werd met gebruik van de beelden gerealiseerd. Maar in welke gevallen is het geoorloofd om een verborgen camera te gebruiken en in welke gevallen niet? Deze vraag vormt het onderwerp van deze blog. Is gebruik van een verborgen camera strafbaar?
Oplichting door eiseres besproken in het programma Opgelicht?!
Het programma Opgelicht?! had met een verborgen camera beelden gemaakt van een bij hen bekende oplichtster die misbruik maakt van andere mensen om zo onder een valse naam financieel gewin te bewerkstelligen. Het ging hierbij voornamelijk om kwetsbare mensen. Het programma had de beelden al eerder gebruikt in een uitzending, maar wilde de beelden opnieuw gebruiken voor een nieuw item vanwege de voortdurende oplichting door mevrouw.
Eis in kort geding: verbied het gebruik van de beelden
Het geheel van feiten belandde voor de rechter. Het is aan de rechter om in dit soort gevallen de aanwezige belangen af te wegen. De rechter weegt in gevallen als de onderhavige hoofdzakelijk twee belangen af. Enerzijds is dit het belang dat gepaard gaat met het recht op vrije meningsuiting. Anderzijds is er het recht op privacy van eisers. De rechter komt in deze casus op basis van zijn belangenafweging tot het oordeel dat het recht van eiseres op privacy niet zwaarder weegt dat het recht van Tros en Opgelicht?! op vrijheid van meningsuiting. Zowel de oude als nieuwe beelden mogen worden uitgezonden en dus worden gebruikt voor het maken van een nieuw beeld. Op de beelden is de eiseres herkenbaar in beeld. Eiseres staat ondanks dit rechterlijke oordeel niet met lege handen. In een bodemzaak kan de eiseres wegens laster of smaad een schadevergoeding van Tros/Opgelicht?! vorderen.
Is het geoorloofd om de beelden van een verborgen camera te gebruiken?
In de casus gaat hem om beelden die zijn gemaakt met een verborgen camera. Dit maakt bovenvermeld oordeel van de rechter echter niet anders. Een overweging van de rechter is dat men slechts in uitzonderlijke gevallen gebruik mag maken van de beelden gemaakt met een verborgen camera. Dit, omdat mensen moeten kunnen afgaan op het vertrouwen dat andere mensen hen schenken.
Beoogde doel
De vraag is dus of het beoogde doel ook zonder het gebruik van de beelden kan worden bereikt. In de casus is dit niet aannemelijk. Het doel van Tros had zonder gebruik van de met een verborgen camera gemaakte beelden niet kunnen worden bereikt. Het is namelijk onwaarschijnlijk dat de eiseres haar praktijken ‘gewoon’ zou opbiechten als de presentatoren van het programma haar hierna zouden vragen. Voorgaande werd door de rechter afgeleid uit de houding van de eiseres zoals deze was ten tijde van de mondelinge behandeling van het kort geding. De vordering van eisers werd door de rechter dan ook afgewezen.
In welke gevallen is het toegestaan om de beelden van een verborgen camera te gebruiken?
Opnamen maken met verborgen opnameapparatuur is bij wet verboden. In het Wetboek van Strafrecht is bepaald dat dit niet is toegestaan. Maar ook andere rechtsgebieden kennen hier een bepaling voor, in het civiele recht bijvoorbeeld. Gebruik van geheime/verborgen camera’s levert een onrechtmatige daad op. Het oordeel van de rechter is zowel bij toepassing van de strafrechtelijke norm in het strafrecht als bij toepassing van de civielrechtelijke norm hetzelfde.
Zwaarwegend belang
De rechter moet zich in beide gevallen de vraag stellen of er een zwaarwegend belang bestaat voor het gebruik van de beelden die zijn gemaakt met een verborgen camera. In geval van journalisten wordt de volgende norm toegepast: was het zonder het gebruik van een verborgen camera niet mogelijk om het belang van vrije nieuwsgaring te dienen?
Geen vrijbrief
Belangrijk om te vermelden is dat voorgaande niet een vrijbrief voor journalisten is voor het gebruik van geheime camera’s of andere geheime opnameapparatuur. Het is onrechtmatig een verborgen camera te gebruiken als men wederrechtelijke praktijken aan het licht wil brengen, maar dit ook op een andere én bovendien legale wijze had kunnen geschieden.
Contact opnemen
Als je het contactformulier invult, dan neemt een gespecialiseerde advocaat gauw contact met je op. Zelf bellen kan natuurlijk ook, wij zijn bereikbaar via 085 – 5000 202.