Statuten

Wat zijn statuten?

In iedere organisatie bestaan er op intern gebied regels. Deze regels zijn bij een rechtspersoon meestal opgenomen in de statuten. Andere plekken waarin deze regels zijn opgenomen, zijn vaak huisreglementen of personeelshandboeken. Wij zullen in dit artikel ingaan op de statuten; de bijbehorende verplichtingen en gevolgen voor iedere rechtsvorm.

In dit artikel zullen wij niet alles bespreken. Er bestaan veel verschillende mogelijkheden en uitzonderingen wat betreft statuten. Het volledig bespreken van de mogelijkheden en uitzonderingen vereist bijna het uitbrengen van een gehele boekenreeks. Daarom is het raadzaam om, in het geval van problemen wat betreft statuten, de hulp in te schakelen van een jurist of advocaat.

Geldigheid van statuten

Iemand die een rechtspersoon opricht, is ook verplicht om statuten op te stellen. Deze moet hij vervolgens deponeren bij de Kamer van Koophandel. Wanneer hij ze eventueel later wil wijzigen, dan moet hij de wijzigingen ook doorgeven bij de Kamer van Koophandel. Doet hij dat niet, dan kan hij de gewijzigde statutaire bepaling ook niet inroepen tegenover derden. Deze derden konden immers niet weten van het bestaan van de gewijzigde statuten. Wat ook van belang is dat wijziging van de statuten ook zelf door de statuten wordt toegestaan.

In beginsel zijn de in de statuten opgenomen regels geldend bij interne verhouding in de rechtspersoon. Behalve wanneer er volgens de redelijkheid en billijkheid een situatie ontstaat waarin handhaving niet aanvaardbaar zou zijn, gelden ze niet. Wanneer een orgaan van de rechtspersoon een besluit neemt dat in strijd is met de statuten, dan is dit besluit nietig.

In de statuten kunnen ook regels opgenomen zijn wat betreft het ontbinden van de rechtspersoon. De statuten kunnen ook de reden zijn van het ontbinden van de rechtspersoon. Bijvoorbeeld wanneer ze in strijd zijn met de wet.

Besloten vennootschap (BV)

In de akte van oprichting van de besloten vennootschappen moeten de statuten opgenomen worden. Hierin moet het volgende staan;

• De naam van de besloten vennootschap met toevoeging van ‘Besloten Vennootschap met beperkte aansprakelijkheid’ of ‘B.V.’;
• De zetel (deze zetel moet zich in Nederland bevinden);
• De bedoeling van de bv (bijvoorbeeld ‘de verkoop van meubilair’);
• Het nominale bedrag van alle aandelen en, indien daar sprake van is, het maatschappelijke kapitaal.

Daarnaast kunnen statutaire bepalingen een groot aantal zaken regelen wat betreft de aandelen van de vennootschap. Je kan hierbij denken aan regels wat betreft de overdracht van aandelen, mogelijke overeenkomsten tussen de aandeelhouders en de eisen die het aandeelhouderschap met zich meebrengt. Ook kan je statutaire bepalingen opnemen die de bevoegdheden van de algemene vergadering van aandeelhouders en het bestuur beperken of juist uitbreiden.

Vereniging

Er bestaat de mogelijkheid voor een vereniging om af te wijken van de bepalingen opgenomen in de wet. Ondanks dat een groot deel hiervan van dwingend recht is. In de akte van oprichting moeten de statuten worden opgenomen van een formele verenging. Hier moet het volgende in staan;

• De naam van de verenging;
• De gemeente waar de vereniging zetel heeft (denk hierbij aan ‘Tennisvereniging De Tennisbal’ te ‘Enschede’);
• De bedoeling van de vereniging (‘Tennissen op professioneel niveau’);
• De verplichtingen voor leden en hoe deze verplichtingen vastgesteld zijn;
• De wijze van bijeenroeping van een algemene vergadering;
• De wijze van benoeming of ontslag van het bestuur;
• In een situatie waarin tot ontbinding van de verenging zou moeten worden overgegaan, naar welke plek een mogelijk winst moet gaan en op welke wijze de beslissing hieromtrent genomen gaat worden.

Het inschrijven van de notariële akte en de statuten in het Handelsregister van de KvK moet gedaan worden door de bestuurders van de vereniging. De bestuurders van de vereniging zijn hoofdelijk aansprakelijk wanneer zij de inschrijving nalaten.

Naast de verplichte onderdelen moeten ook een aantal andere dingen geregeld worden in de statuten hierbij kunt u denken aan: hoe en wanneer een lid wordt toegelaten (indien er niets bepaald wordt, komt de beslissing bij het bestuur, maar de algemene vergadering heeft de bevoegdheid om een negatieve beslissing terug te draaien); de regels wanneer de vereniging wil overgaan tot ontbinden van een lidmaatschap van een lid; het aan een lidmaatschap verbinden van verbintenissen; de vaststelling van een aantal mensen die mogelijk tot bestuurslid benoemd zouden kunnen worden; een aantal leden de mogelijkheid toebedelen om meer stemmen uit te kunnen brengen bij de benoeming van de algemene vergadering.

Stichting

Ook bij een stichting zijn de statuten erg belangrijk. De stichting wordt opgericht bij een notaris. Daarnaast moeten de statuten ook worden opgenomen in de notariële akte. Hier moet het volgende in staan;

• De naam van een stichting (hierbij moet letterlijk stichting in de naam zitten, dus denk hierbij bijvoorbeeld aan ‘stichting de blauw rolstoel’);
• De bedoeling van de stichting (‘De rolstoeltoegankelijkheid in Nederland verbeteren’);
• De gemeente waarin de stichting de zetel heeft (‘Leeuwarden’);
• Waar mogelijke overschotten wat betreft geld naartoe gaan indien er sprake is van ontbinding.

Wanneer de bestuurders van de stichting nalaten de akte van oprichting en de statuten in het Handelsregister van de KvK in te schrijven, zijn de bestuurders, net zoals bij een vereniging, hiervoor hoofdelijk aansprakelijk.

In de statuten kunnen ook andere dingen geregeld worden, zoals bijvoorbeeld: de toekenning van de bevoegdheid tot vertegenwoordiging van de stichting door een of meerdere bestuurders of aan een derde, in plaats van de vertegenwoordigingsbevoegdheid voor slechts het gehele bestuur; de mogelijkheid tot wijziging van de statuten van de stichting. Om dit mogelijk te maken moet dit zijn opgenomen in de eerste versie van deze statuten. Wanneer er wordt nagelaten deze mogelijkheid op te nemen in de statuten, dan is het wijzigen niet zomaar mogelijk. De rechter moet dan toestemming verlenen voor het doorvoeren van wijzigingen.

Omdat er bij een stichting geen sprake is van aandeelhouders en bestuurders zelf hun vervangers moeten regelen, kan dit tot problemen leiden, omdat normaal gesproken de aandeelhouders het ontslag van bestuurders regelen. Om deze problemen op te lossen is er in de wet opgenomen dat wanneer een bestuurder in strijd handelt met statutaire bepalingen, de rechtbank de bevoegdheid heeft deze bestuurder te ontslaan.

De statuten van andere rechtsvormen

Niet alleen de eerdergenoemde rechtsvormen, maar ook andere rechtsvormen kunnen statuten hebben. Denk hierbij aan naamloze vennootschappen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid, denk hierbij aan een eenmanszaak of een vennootschap onder firma, bezitten geen statuten.

We zullen verder niet ingaan op de statuten van waarborgmaatschappijen een coöperaties, omdat het gebruik hiervan bij deze rechtsvormen niet veel voorkomt. Indien u hier alsnog vragen over heeft, is het raadzaam om de hulp in te schakelen van een advocaat of jurist, die u van de juiste informatie kan voorzien. Met name grote ondernemingen maken gebruik van de rechtsvorm naamloze vennootschap. Het is raadzaam om per situatie te kijken naar de statuten en welke bevoegdheden en verplichtingen deze met zich meebrengen. In de praktijk zijn de statuten van naamloze vennootschappen en besloten vennootschappen vergelijkbaar.

Conclusie

Bij rechtspersonen spelen de statuten een belangrijk rol. Het is erg belangrijk om de statuten te bekijken en deze te vergelijken met de wet, om in een specifieke juridische situatie te beoordelen wat de werkzaamheden van een rechtspersoon daadwerkelijk zijn. Slechts door de statuten te vergelijken met de wet, kan er een goede inschatting gemaakt worden van de werkzaamheden. Er bestaan ontzettend veel regels in de wet en minsten zoveel uitzonderingen die gemaakt kunnen worden bij statuten, waardoor het vennootschapsrecht bijzonder ingewikkeld is. Het is dan ook logisch dat u door de bomen het bos misschien niet meer kunt zien. Indien dit het geval is, is het raadzaam om een jurist of advocaat in te schakelen. Deze kan u helpen met het oplossen van de problemen of u voorzien van een goed advies.