Komt uw naam voor in een zwarte lijst? Of bent u, als ondernemer, zelf voornemens een zwarte lijst aan te leggen?

Zwarte lijsten en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)

Op het internet circuleren verschillende ‘zwarte lijsten’ om mensen te waarschuwen voor bepaalde personen. Op deze lijsten kunnen vrije beroepsuitoefenaars staan, zoals artsen en advocaten, maar bijvoorbeeld ook mensen die fraude hebben gepleegd of betalingsachterstanden hebben. Er bestaat zelfs een zwarte lijst voor toeristen die de Mount Everest bekladden. Organisaties sluiten als gevolg van opname in een zwarte lijst een bepaalde persoon uit van zijn of haar dienst of omgeving om herhaling van zetten te voorkomen. Het bijhouden van dergelijke lijsten kan daarmee bijzonder belastend zijn voor deze personen en is onder de AVG niet zonder meer toegestaan. Wat zijn de mogelijkheden voor het bijhouden van een zwarte lijst? En welke mogelijkheden heeft de betrokkene om hiertegen op te treden?

Welke voorwaarden gelden voor het opstellen van een zwarte lijst?

Om te bepalen of de zwarte lijst onder de AVG valt, moet men eerst kijken of er sprake is van een verwerking van persoonsgegevens. Bedrijfsgegevens vallen in principe niet onder de AVG omdat dit geen persoonsgegevens betreft, tenzij het gaat om een eenmanszaak. Indien het gaat om persoonsgegevens moet een organisatie die een zwarte lijst wil aanleggen volgens de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) in ieder geval aan drie voorwaarden voldoen:

  1. Gerechtvaardigd belang: De organisatie moet een gerechtvaardigd belang hebben bij het gebruik van een zwarte lijst. Anders gezegd, het belang moet rechtmatig, voldoende duidelijk verwoord en ook daadwerkelijk aanwezig zijn. Denk bijvoorbeeld aan gebruik in het kader van bestrijding van fraude.
  2. Noodzaak verwerking persoonsgegevens: De zwarte lijst moet noodzakelijk zijn. Dit houdt in dat de organisatie het doel niet op minder ingrijpende andere manier (wat betreft de privacy) kan bereiken. Een zwarte lijst is zeer ingrijpend voor het privacyrecht van de betrokkene. Men zal goed moeten beargumenteren dat de lijst daadwerkelijk noodzakelijk is.
  3. Zwaarwegend belang: De organisatie moet duidelijk kunnen maken waarom het bedrijfsmatige belang zwaarder weegt dan het privacybelang van de mensen over wie het gaat. De organisatie moet hierbij een belangenafweging maken en kijken naar de ernst van de vergrijpen en de gevolgen voor de personen die op een zwarte lijst staan.

AVG protocol zwarte lijst

De Uitvoeringswet Algemene Verordening Gegevensbescherming (UAVG) bepaalt dat de organisatie een vergunning bij de AP moet aanvragen indien:

  • De lijst strafrechtelijke gegevens of gegevens over onrechtmatig of hinderlijk gedrag bevat; en
  • De lijst is bedoeld voor extern gebruik, dat wil zeggen dat men de lijst bijhoudt met of voor derde partijen. Voor intern gebruik van zwarte lijsten hoeft de verantwoordelijke geen vergunning aan te vragen.

Het opstellen van een protocol vormt een onderdeel van het aanvragen van deze vergunning. Hierin dient o.a. te staan hoe de voorgenomen gegevensverwerking aan de eisen uit de AVG en de UAVG voldoet.

 

Plaats nu jouw zaak op Lawspot.nl

Staat jouw naam op een zwarte lijst of wil je als ondernemer een zwarte lijst aanmaken? Vraag een privacyrecht advocaat naar de mogelijkheden. De juiste advocaat vind je op Lawspot.nl! Wij zorgen ervoor dat je binnen enkele klikken een advocaat hebt gevonden die bij jou en jouw budget past.

 

Klik hier om jouw zaak te plaatsen

 

Rechten van personen op de zwarte lijst

Betrokkenen hebben onder de AVG het recht op inzage en correctie (verbetering, aanvulling, verwijdering, afscherming) van hun persoonsgegevens. Personen die op een zwarte lijst staan, ervaren dit vaak als een (digitale) schandpaal waar zij zowel privé als zakelijk last van kunnen ondervinden. In dit verband is een uitspraak van de Rechtbank van Amsterdam in een geschil tussen een chirurg en Google interessant. Wegens fouten in de nazorg van een patiënt was de chirurg door het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg voorwaardelijk geschorst. Indien op de naam van de betreffende chirurg werd gezocht via Google, kwam men bovenaan de zoekpagina uit op een door vele artsen gevreesde website met een zwarte lijst van artsen (‘sin-nl.org’ en ‘zwartelijstartsen’). De chirurg diende bij Google een verzoek tot verwijdering in, maar dit werd afgewezen.

Een belangenafweging: Privacybelang versus recht op informatie

De chirurg stapte vervolgens naar de rechter en beriep zich op het Costeja-arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van en het X/Google-arrest van de Hoge Raad alsmede op artikel 17 van AVG waarin het zogenaamde recht op vergetelheid is neergelegd.

De rechter was na een belangenafweging van oordeel dat het belang van de chirurg op bescherming van haar persoonlijke levenssfeer prevaleerde boven het belang van de informatievrijheid waar Google zich op beriep. De koppelingen naar de zwarte lijsten waren niet ter zake dienend en bovenmatig. De informatie op de ‘zwarte lijst artsen’ is vooral niet representatief, omdat slechts een, vrij willekeurig, deel van alle tuchtrechtelijke uitspraken op vergelijkbare wijze wordt gekoppeld aan de naam van een behandelaar.

Informatie vinden

Patiënten die willen weten of aan de chirurg een tuchtrechtelijke maatregel is opgelegd, kunnen deze informatie vrij eenvoudig vinden door het openbare BIG-register te raadplegen. De arts ondervindt substantiële, bovenmatige hinder van de koppelingen in haar praktijk en werd er ook op privé vlak herhaaldelijk mee geconfronteerd. Voor een groot deel van het publiek is niet duidelijk dat het niet gaat om een officiële zwarte lijst. Bovendien is de arts geen bekend persoon en is geen sprake van een publiek debat over de tuchtrechtelijke veroordeling. Alles overwegend oordeelde de rechtbank dat in dit geval geen sprake is van bijzondere omstandigheden die met zich brengen dat het recht van de arts op eerbiediging van haar privacy en haar persoonsgegevens moet wijken voor het belang van het publiek. Google diende de betreffende zoekresultaten te verwijderen.

Slot

Deze uitspraak laat zien dat het recht op vergetelheid voor de vindbaarheid van een website met een zwarte lijst met succes kan worden ingeroepen tegen de exploitant van een zoekmachine, maar dat dit wel afhangt van de feiten en omstandigheden en er moet per geval bezien worden hoe de belangenafweging uit zal pakken.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit blog? Een gespecialiseerde advocaat kan u hierbij helpen!