Wanneer kan het ouderlijk gezag ontheven of ontzet worden? Wanneer ouders die het ouderlijk gezag over kinderen hebben niet meer volledig in staat zijn om hun kinderen op te voeden of op een juiste manier te kunnen verzorgen, of wanneer zij zich ernstig misdragen jegens hun kinderen, dan kunnen deze ouders uit het ouderlijke gezag ontheven worden.
Het ontheffen van een ouder van het ouderlijk gezag
Wanneer de situatie hierboven zich voordoet en een ouder niet meer in staat blijkt te zijn om zijn of haar kind op een juiste manier op te voeden, dan krijgt iemand anders voor onbepaalde tijd het wettelijke gezag over dit kind. Het betreft dan wel een kind wat nog niet volwassen is.
Hieronder volgt een voorbeeld:
Henk en Margriet hebben het ouderlijke gezag over Jan en Anna. Henk en Margriet hebben al een geruime tijd hulp gekregen bij de opvoeding van Jan en Anna vanuit Bureau Jeugdzorg. Reden hiertoe is dat zij de opvoeding van hun kinderen niet meer goed kunnen managen. Dit komt onder andere door een drugs- en alcoholprobleem waar Henk al jaren mee kampt.
Sedert een aantal weken gaat de situatie erg achteruit. Henk krijgt zijn ontslag door vooral het drugsprobleem. Er ontstaan een aantal weken behoorlijk veel spanning thuis. Door de hele situatie worden de kinderen erg verwaarloosd. De kinderen krijgen slecht voedsel en worden niet goed behandeld op medisch gebied.
Bureau Jeugdzorg krijgt dit ook in het zicht en maakt een rapportage voor de Raad voor de Kinderbescherming (RvK). De Raad voor de Kinderbescherming bekijkt de situatie en volgens hen is de situatie dusdanig alarmerend dat zij een verzoek indienen tot ontheffing van het ouderlijk gezag.
Wanneer dit gedaan is wordt het wettelijke ouderlijke gezag meestal nog gehandhaafd door Bureau Jeugdzorg. Hierdoor wordt het ouderlijk gezag niet meer uitgeoefend en neemt de organisatie de voogdij over het kind over. Volgende stap is dat het kind of de kinderen in een pleeggezin of een ander tehuis geplaats worden waar ze opgevoed worden. In dat geval hebben de biologische ouders niets meer over de kinderen te zeggen. Wel is het zo dat deze ouders nog wel zeker de eerste periode betrokken blijven zodat de kinderen niet in een keer uit hun oude leven getrokken worden. Deze ontheffing zou in principe niet door kunnen gaan wanneer een van de ouders zich hiertegen verzet. Wel is het mogelijk om in sommige situaties een ontheffing te laten plaatsvinden die gedwongen is. Dit noemt men dan ook een ‘gedwongen ontheffing’. Dit is echter voorbehouden aan bijzondere gevallen.
De ontzettingen uit het ouderlijk gezag
Wanneer een ouder zich ernstig verwijtbaar heeft misdragen jegens hun kinderen dan kunnen deze ouders het ouderlijk gezag verliezen over deze kinderen. Het gezag wordt vaak door Bureau Jeugdzorg uitgevoerd en overgedragen. Ze krijgen zoals gezegd de voogdij over het kind. De rechter kan alleen deze ontzetting uitspreken wanneer hij of zij dit in het belang van kind noodzakelijk acht. Alleen daardoor kan een kind naar een pleegtehuis gaan.
Wat kunnen ouders doen om dit terug te draaien?
Wanneer de rechter heeft besloten om het ouderlijk gezag weg te halen en de kinderen van het gezag te ontzetten dan kunnen ouders naar de rechter stappen om dit te laten herstellen. Ook de Raad voor de kinderbescherming heeft deze mogelijkheid. Wanneer de rechter inderdaad van mening is dat de oorspronkelijke ouders weer voor hun uit huis geplaatste kinderen kunnen zorgen op een juiste manier dan kan hij het ouderlijk gezag herstellen en dit weer teruggeven aan de oorspronkelijke ouders.
Wanneer houdt het ouderlijk gezag op te bestaan
Het ouderlijk gezag eindigt in de na volgende gevallen:
- Wanneer het kind de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Het kind is daarmee officieel volwassen en de ouders hebben nog slechts een onderhoudsplicht ten opzichte van de kinderen tot dat deze 21 jaar oud zijn.
- Als het kind het huwelijk instapt voordat het 18 jaar wordt. Hiervoor is een speciale toestemming nodig, omdat het kind door het huwelijk opeens meerderjarig voor de wet raakt.
- Wanneer een kind een alleenstaande moeder wordt en de leeftijd van 16 of van 17 jaar oud heeft. Op dat moment kan de rechter een verzoek honoreren om dit meisje meerderjarig. Hierdoor heeft het minderjarige kind zelf het ouderlijk gezag over haar kind.
- Als tenminste één ouder bij een echtscheiding verzoekt het gezag van hem/haarzelf of de andere ouder te beëindigen.
- Door een ontheffing of ontzetting uit het ouderlijk gezag van een of meerdere kinderen.
