Als je een overeenkomst sluit, dienen jij en je wederpartij de bijbehorende verplichtingen na te komen. De meeste mensen doen dit natuurlijk ook. Maar wat als na verloop van tijd de wederpartij vraagt om een betaling als nakoming van je verplichting? Dit kan vreemd voor je overkomen als je meent dat je al betaald hebt. Als je na het controleren van je administratie erachter komt dat je per ongeluk aan de verkeerde persoon hebt betaald, rijst de vraag of dat enige problemen met zich meebrengt. In beginsel hoeft dat niet zo te zijn. Er zijn namelijk wettelijke regels opgesteld voor deze zogenoemde ‘onverschuldigde betaling’.
Wanneer is er sprake van onverschuldigde betaling?
Iemand kan de geldsom of het goed terugvorderen volgens de wet door middel van een beroep op onverschuldigde betaling, indien diegene aan een ander de geldsom of het goed heeft gegeven terwijl daar geen rechtsgrond voor was; een rechtsgrond voor een betaling is bijvoorbeeld ‘koop’ of ‘huur’. Dit betekent dus dat de ontvanger de geldsom of het goed dient terug te geven.
Ook als er een prestatie ‘van andere aard’ is verricht zonder een rechtsgrond spreekt men van onverschuldigde betaling. Ook dan heeft diegene die de prestatie heeft geleverd, recht op het ongedaan maken van de prestatie. Denk bijvoorbeeld aan het betegelen van een tuinpad.
Concluderend: het woord ‘betaling’ in de term ‘onverschuldigde betaling’ suggereert dat het gaat om geld. Echter, er kan dus ook sprake zijn van een onverschuldigde betaling in de zin van diensten of goederen. De term ‘onverschuldigde betaling’ dient men dus breed op te vatten.
Voorbeelden van onverschuldigde betaling
Er bestaan veel voorbeelden van onverschuldigde betaling; hierna worden de veelvoorkomende voorbeelden genoemd:
- De schuldeiser die een factuur per ongeluk een extra keer betaald krijgt. De tweede betaling heeft geen rechtsgrond, daarom kan deze tweede betaling worden teruggeëist.
- Als er een rechtsgeldige overeenkomst gesloten wordt en die achteraf vernietigd wordt, dan is er geen sprake meer van een rechtsgrond voor de betaling en hierdoor is de onverschuldigde betaling ook mogelijk.
- Het overmaken van een geldbedrag naar het verkeerde bankrekeningnummer.
Het gevolg van onverschuldigde betaling?
Als blijkt dat iemand een dienst, geldsom of goed heeft betaald terwijl hier geen rechtsgrond voor was, spreekt men van een onverschuldigde betaling. Vervolgens ontstaat een verbintenis tot het terugbetalen van de geleverde dienst/goed of het betaalde geldbedrag.
De ontvanger die de onverschuldigde betaling moet terugbetalen, heeft recht op een vergoeding van de kosten hij heeft gemaakt voor het ontvangen en het terugbetalen van de onverschuldigde betaling. Bovendien kan de ontvanger ook aanspraak maken op vergoeding van de kosten die hij heeft gemaakt wat betreft het goed in de periode dat hij niet een vordering uit onverschuldigde betaling in aanmerking moest nemen.
Dit is echter alleen mogelijk ingeval de ontvanger te goeder trouw was. Dit betekent dat de ontvanger daadwerkelijk van mening was dat er een rechtsgrond was voor het ontvangen van het goed en hem niet verweten kan worden dat hij niet wist dat deze vermeende rechtsgrond er niet was.
Natuurlijk is het makkelijker op te lossen als de onverschuldigde betaling een geldbedrag inhoudt. Echter, voor sommige goederen is de oplossing veel minder gemakkelijk. Hoe zit het bijvoorbeeld als er sprake is van bederfelijke goederen? Of wanneer een situatie zich voordoet waarin de ontvanger onzorgvuldig is omgegaan met het goed en om die reden schade aan het goed heeft aangebracht? Hoe zit het met diensten die ‘teruggevorderd’ dienen te worden ingevolge onverschuldigde betaling?
Bederfelijke goederen en schade aan het goed
Als iemand een onverschuldigde betaling heeft gedaan, ontstaat er een nieuwe verbintenis tussen hem en de ontvanger. De ene partij heeft een vordering tot terugbetaling van de onverschuldigde betaling en de andere partij moet aan de verplichting tot terugbetaling voldoen. Specifiek gezegd heeft de ene partij recht op teruggave, terwijl de andere partij het ontvangen goed (in dezelfde staat) dient terug te geven.
De verbintenis kan niet (correct) worden nagekomen als het gaat om bederfelijke goederen of ingeval het goed schade heeft geleden. Dit betekent dat de eiser de gebruikelijke gevolgen kan inroepen zoals bij het niet nakomen van een prestatie. Denk bijvoorbeeld een vordering tot het betalen van schadevergoeding.
Er bestaat geen verplichting tot het betalen van schadevergoeding als de ontvanger van het goed niet had hoeven voorzien dat er een vordering zou komen uit onverschuldigde betaling. Dit is bijvoorbeeld het geval als alles erop leek dat de het ontvangen goed voortkwam uit een andere vordering die wel steunde op een rechtsgrond.
Niet terugvorderbare onverschuldigde betaling: diensten
De meeste prestaties waarvan het niet mogelijk is om terug te vorderen is de onverschuldigde betaling van diensten. Het is namelijk moeilijk denkbaar om bijvoorbeeld de arbeidsuren of het schilderen van een gebouw terug te vorderen. Natuurlijk kan het gebouw weer in de oude staat terug worden gevoerd, maar daar komt niemand ergens mee.
Daarom geldt bij onverschuldigde betaling van diensten de regel dat men dient te kijken naar de waarde die de ontvanger er op dat moment voor over zou hebben gehad; deze regel geldt ook voor andere prestaties waarvan de aard ervoor zorgt dat de prestaties niet ongedaan kunnen worden gemaakt. De bovengenoemde waarde moet, voor zover dat redelijk wordt geacht, terugbetaald worden. Maar de terugbetaling is alleen verplicht als de ontvanger door de prestatie is verrijkt, de ontvanger had beloofd een tegenprestatie te verrichten of het de ontvanger is toe te rekenen dat de prestatie is verricht. Dit betekent dat het ook slechts een fractie van de originele rekening kan zijn indien er sprake is van bijvoorbeeld verrijking; het geldt immers alleen voor zover iemand verrijkt is.
Conclusie
Als er sprake is van een onverschuldigde betaling, dan bestaat er een oplossing. Je kan dan een geldsom, dienst of goed terug te vorderen, in sommige gevallen is ook een vergoeding mogelijk. Deze vergoeding is daarentegen vaak niet genoeg als er sprake is van diensten. Hierdoor heeft de betaler van de verontschuldigde betaling vaak pech.
Gelukkig gaat het in de meeste gevallen van onverschuldigde betaling om een onverschuldigd geleverd goed of een onverschuldigde betaling van een geldbedrag. In deze gevallen is het makkelijk om de prestatie terug te draaien. Dit kan meestal door eenvoudigweg een brief te schrijven. Ingeval dat niet werkt en het bedrag hoog genoeg is, is het aan te raden om een jurist te benaderen om zo een vordering uit onverschuldigde betaling af te dwingen.
Contact opnemen
Als je het contactformulier invult, dan neemt een gespecialiseerde advocaat gauw contact met je op. Zelf bellen kan natuurlijk ook, wij zijn bereikbaar via 085 – 5000 202.
