Er zijn voor de Nederlandse inwoner erg veel wetten waar de hij rechten uit ontvangt, waar de burger zich aan dient te houden en waar hij bescherming door ontvangt.
Er zijn erg veel wetten en de hoeveelheid artikelen die uit deze wetten voortvloeien nog vele malen groter. Het gaat namelijk niet alleen over de wetten die zogenaamd door ‘Den Haag’ opgesteld worden, maar ook welke van andere wetgevers afkomstig zijn. Denk aan regelgeving van gemeenten, provincies, die van de Europese Unie en andere internationale verdragen.
Het is onontkoombaar dat zulke regels met elkaar in botsing komen, want het kan immers voorkomen dat soms iets onder een bepaalde regel valt, maar tegelijkertijd ook onder een andere. De vraag is dan welke regel men moet toepassen.
Welke regel is geldig?
Er zijn drie conflictregels om deze bovengenoemde botsing op te lossen: Lex superior, Lex posterior en de Lex specialis.
Lex specialis: speciaal voor algemeen
De lex specialis is een afkorting van de Latijnse tekst ‘Lex specialis derogat legi generali’. Dit betekent kort gezegd dat speciale wetten voorgaan op algemene wetten.
Wetten tegenover elkaar
Dit komt heel duidelijk naar voren bij wetten die zich direct tegenover elkander bevinden. Bijvoorbeeld wet 1 stelt dat iets verboden is, maar wet 2 zegt juist dat het niet is verboden.
Voorbeeld
Een duidelijk voorbeeld hiervan in ons recht is over de theorie van noodweer in het strafrecht. Zo zegt artikel 251 lid 1 van het zogenoemde Wetboek van Strafrecht dat ‘mishandeling wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie’. Daarentegen stelt artikel 41 van dit Wetboek van Strafrecht het volgende: ‘niet strafbaar is hij die een feit begaat, geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid, of goed tegen ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding.
Noodweer
Hieruit volgt dus dat iemand die uit noodweer iemand slaat, strafbaar is op grond van artikel 351 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, maar gelijktijdig is diegene niet strafbaar op grond van artikel 41 van het Wetboek van Strafrecht.
Gebruik lex specialis regel
In deze situatie wordt de lex specialis regel gebruikt, waaruit blijkt dat de speciale wet welke meer op de situatie betrekking heeft, voorrang heeft op een algemene wet. In dit geval is dat de wet die betrekking heeft op het niet strafbaar zijn ingeval van noodweer. Iemand die de ander slaat, terwijl hij handelde in noodweer, kan dus niet als strafbaar gesteld worden.
Lex superior: hoger voor lager
De Lex superior is een afkoring van de Latijnse tekst ‘Lex superior derogat legi inferiori’. Dit betekent dat de hogere wet voorrang heeft op de lagere wet.
Voorbeeld
Een voorbeeld hiervan is het geval waarin de gemeente de volgende wet instelt: ‘Een koopovereenkomst voor een woonhuis kan in de gemeente Groningen alleen mondeling gesloten worden’. Echter, in het zogenoemde Burgerlijk Wetboek is de volgende wet opgenomen: ‘de koop van een tot bewoning bestemde onroerende zaak of bestanddeel daarvan wordt, indien de koper ene natuurlijk persoon is die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, schriftelijk aangegaan’. Dit volgt uit artikel 7:2 van het Burgerlijk Wetboek en deze is gemaakt door de formele wetgever (dit is de regering en de Staten-Generaal tezamen).
Twee manieren
Hieruit volgt dus dat een persoon die wenst te verhuizen naar de gemeente Groningen een koopovereenkomst op mondelinge wijze zou kunnen aangaan, maar tegelijkertijd ook op schriftelijke wijze. Beide manieren zouden immers rechtsgeldig zijn, maar beiden zouden ook niet als rechtsgeldig zijn gelet op de andere wet. Dit is tegenstrijdig en daarvoor geeft de lex superior regel de oplossing, namelijk dat de hogere wet belangrijker is en men zich daarom aan die wet dient te houden.
Hoogste wetgever is baas
In dit voorbeeld is dat de wet van de zogenoemde formele wetgever, namelijk artikel 7:2 van het Burgerlijk Wetboek. Dit betekent dus dat de koopovereenkomst van een woonhuis alleen geldt als deze schriftelijk is gesloten, de hoogste wetgever is immers de baas. Andere overeenkomsten zouden misschien wel mondeling gesloten kunnen worden, maar de koopovereenkomst dus niet.
Rangorde lex superior
Er is de volgende rangorde voor de lex superior, gelet op het geval dat het verboden is dat de formele regel aan onze grondwet getoetst wordt op grond van artikel 120 van de Grondwet: Internationale verdragen en Europees gemeenschapsrecht à Statuut van het Koninkrijk à Grondwet à Wetten in formele zin à Algemene Maatregelen van bestuur à Ministeriële regelingen à Provinciale verordeningen à Gemeentelijke verordeningen, Verordeningen van product en bedrijfschappen en Waterschapsverordeningen.
Lex posterior: jong voor oud
De laatste conflictregel die er is, is de Lex posterior. Dit is een afkorting van de Latijnse tekst ‘Lex posterior derogat legi priori/anteriori’. Dit betekent dat jongere regels voor oudere regels gaan.
Niet belangrijk voor praktijk
Deze regel is echter niet heel belangrijk in de praktijk, omdat men bij het opstellen van nieuwe wetten altijd let op het feit of er niet oudere wetten zijn die in strijd kunnen zijn met de nieuwe wet. Vaak wordt deze oudere wet bij het invoeren van een nieuwe wet opgeheven. Als dat niet gebeurt, dan gaat de nieuwe wet voor de oude wet. De nieuwe wet is immers vermoedelijk beter gericht op de maatschappij van nu.
Conclusie
Het is mogelijk dat wetten in strijd zijn met elkaar en dat zal ook vaak voorkomen. Daarom zijn er drie conflictregels ontstaan genaamd: Lex superior, Lex posterior en Lex specialis. In juridische stukken zijn deze conflict regels echter amper te lezen, maar men gebruikt ze natuurlijk wel erg vaak. Men kan concluderen dat de hoogste, specifiekste en de jongste wetten de meeste waarde bevatten en daarom voorrang hebben.
Er zijn uiteraard ook gevallen te bedenken waarbij de bovengenoemde conflictregels niet voor een oplossing zorgen. In sommige gevallen is het immers niet makkelijk vast te stellen of er überhaupt sprake is van een tegenstrijdigheid. Het kan namelijk voorkomen dat de jongere algemene regel in strijd is met de oudere regel die specifiek is en dan is het lastig vast te stellen welke conflictregel voorrang heeft.
Als u twijfels heeft in een specifieke situatie met betrekking tot de conflictregels, is het aan te raden om een jurist in te schakelen. Hij kan voor u beoordelen of er conflictregels van toepassing zijn voor uw geval en welke regels dat dan zijn.
Contact opnemen
Als je het contactformulier invult, dan neemt een gespecialiseerde advocaat gauw contact met je op. Zelf bellen kan natuurlijk ook, wij zijn bereikbaar via 085 – 5000 202.
