De overheid heeft de mogelijkheid om de regels te handhaven indien burgers zich niet gedragen in lijn met deze regels. Dit kan door middel van de last onder dwangsom, in de praktijk ook wel de dwangsom genoemd. Wij zullen ten eerste in dit artikel uitleggen wat deze inhoudt. Daarnaast in welke situaties een last onder dwangsom opgelegd kan worden. Verder aan wie een dwangsom opgelegd kan worden en wat de inhoud precies is. Tot slot in welke situaties een last onder dwangsom wordt verbeurd en ingevorderd wordt.
De last onder dwangsom
De last onder dwangsom valt onder de juridische categorie van herstelsancties. Dit betekent dat de sanctie is gericht op de beëindiging van een zekere overtreding en de rechtmatige situatie te herstellen. Het is dus niet hetzelfde als een boete en behoort ook tot de mogelijkheden als zijnde een middel voor preventie indien er dreiging is van een onrechtmatige situatie.
Bedrag betalen
De last onder dwangsom moet ervoor zorgen dat een overtreding niet meer begaan mag worden of dat deze overtreding beëindigd moet worden. Indien deze dit niet bereikt, dan wordt er per termijn (dit kan bijvoorbeeld per dag, per week enzovoorts), per overtreding of direct het met één bedrag verbeurd verklaard. Dit betekent dat degene die de overtreding begaan is of begaat, indien er niet voldaan wordt aan de voorwaarden die gesteld zijn in de dwangsom, het bedrag moet betalen. In combinatie met een last onder bestuursdwang kan een last onder dwangsom niet opgelegd worden. Waar ze niet tegelijkertijd kunnen worden opgelegd, kunnen ze wel na elkaar opgelegd worden.
In welke situaties last onder dwangsom op te leggen?
Alleen als in de wet is opgenomen dat een last onder dwangsom opgelegd kan worden, kan deze opgelegd worden. De juridische term hiervoor is het legaliteitsbeginsel: slechts indien iets is opgenomen in de wet, heeft de overheid de mogelijkheid om gebruik te maken van de last onder dwangsom. De burgers kunnen dus ook weten dat dit het gevolg kan zijn van hun gedragingen.
Last onder bestuursdwang
Indien er wettelijk is vastgelegd dat er een last onder bestuursdwang kan worden opgelegd, betekent dit ook dat er een last onder dwangsom opgelegd kan worden. Echter, er bestaan ook uitzonderingen waarin er een aparte wettelijke regeling is voor het opleggen van een last onder dwangsom.
De eisen aan een beschikking met een last onder dwangsom
Alvorens er een last onder dwangsom opgelegd kan worden tot herstel of voorkomen van een situatie die onrechtmatig is, moet er door een bestuursorgaan een besluit genomen worden: de beschikking. In de beschikking moeten een aantal dingen verplicht genoemd worden.
Verplichte dingen
De beschikking moet het overtreden wettelijke voorschrift bevatten, er moet in gesteld worden dat er een last onder dwangsom opgelegd gaat worden, wat degene die de overtreding begaan is moet doen om het verbeurd verklaren van de dwangsom te voorkomen en de termijn die door het bestuursorgaan gesteld is. Het mag niet onredelijk zwaar zijn en mag niet in strijd zijn met de redelijkheid en billijkheid. Ook mag deze alleen worden opgelegd aan iemand die, zowel volgens de wet als in de praktijk, de last kan uitvoeren.
Weinig nut
Indien een dwangsom is opgelegd aan iemand die deze niet kan uitvoeren, heeft deze weinig nut: immers, van te voren is al duidelijk dat deze verbeurd verklaard zal zijn en dus ingevorderd dient te worden.
Voorbeeld
Hieronder volgt een voorbeeld:
“U bent in het bezit van vier grote planten, geplant aan de rand van uw erf. Deze hangen over de weg. Als gevolg van deze overhangende planten ondervindt het verkeer overlast, waarmee u in strijd bent met de wet. Als gevolg hiervan voelen wij ons genoodzaakt een last onder dwangsom op te leggen. U moet de overhangende planten weghalen voor de dag van 5 augustus 2022. Indien u dit voor die dag niet gedaan heeft, ben u dus nog steeds in overtreding. Dan is de dwangsom van €225 per week verbeurd verklaard.”
Het niet naleven van de voorschriften
De last onder dwangsom zal verbeurd verklaard worden indien de voorschriften ervan niet nageleefd zijn. Dit betekent in de praktijk dat degene die de overtreding gepleegd heeft binnen ongeveer 6 weken de dwangsom betalen moet.
Afgeven beschikking
In dat geval zal het bestuursorgaan een beschikking afgeven, waaruit blijkt dat de dwangsom ingevorderd is. Binnen een termijn van een jaar na de verbeuring van het bedrag moet dit gedaan worden. Omdat een bestuursorgaan verplicht is een beschikking af te geven in het geval van invordering, bestaat er de mogelijkheid om het besluit van het bestuursorgaan voor te leggen bij de rechter. Dit kan indien degene die de overtreding begaan heeft het oneens is met het invorderen van de dwangsom.
Conclusie
Een bestuursorgaan kan de last onder dwangsom gebruiken als dwangmiddel om een burger een onrechtmatige situatie te laten herstellen of te laten voorkomen. Indien een burger de situatie niet hersteld heeft of niet voorkomen heeft binnen de gestelde termijn, dan is de burger een geldbedrag aan het bestuursorgaan verschuldigd.
Wij adviseren om contact op te nemen met een gespecialiseerde bestuursrecht advocaat indien er aan jou een last onder dwangsom is opgelegd. Hetzelfde geldt voor het geval deze is ingevorderd en jij het hier niet mee eens bent. Het is raadzaam om dit zo spoedig als mogelijk te doen. Door af te wachten kan het voorkomen dat er gestelde termijnen overschreden worden. Hierdoor zou je je er niet meer tegen kunnen verzetten.