In 2020 werden meer dan 10.000 kinderen tussen 12 en 17 jaar aangehouden door de politie. De bestraffing van kinderen gebeurt via het jeugdstrafrecht, wat andere regels kent dan het volwassenenstrafrecht. In dit artikel zullen de belangrijkste aspecten van het jeugdstrafrecht besproken worden.
Doel van het jeugdstrafrecht
Het voornaamste doel van het volwassenenstrafrecht is de vergelding. Dit betekent dat het bestraffen van de verdachte om recht te doen aan het slachtoffer centraal staat.
Het hoofddoel van het jeugdstrafrecht is daarentegen het beschermen en bevorderen van de pedagogische ontwikkeling van het kind. Straffen opleggen gebeurt dus zo min mogelijk. De reden hiervoor is dat kinderen minder goed in staat worden geacht om alle mogelijke gevolgen van hun gedrag in te zien. De wetgever wil kinderen beschermen tegen de verstrekkende gevolgen die het strafrecht kan hebben. Het jeugdstrafrecht richt zich voornamelijk op het begeleiden van het kind zodat deze weer op het juiste pad terecht komt.
Op wie is het jeugdstrafrecht van toepassing?
Het jeugdstrafrecht is in principe van toepassing op kinderen tussen 12 en 18 jaar.
Jonger dan 12 jaar
Kinderen die jonger zijn 12 jaar kunnen geen straf opgelegd krijgen.
Tussen 12 en 16 jaar
Kinderen tussen 12 en 16 jaar kunnen alleen als kind gestraft worden door de kinderrechter.
Tussen 16 en 18 jaar
Jongeren tussen 16 en 18 jaar kunnen zowel via het jeugdstrafrecht als het volwassenenstrafrecht gestraft worden. Dit is afhankelijk van de mentale staat en persoonlijke situatie van de jongere. Als een 17-jarige zich goed bewust is van de gevolgen van zijn acties, kan hij als volwassene gestraft worden.
Ouder dan 18 jaar
Jongeren tussen 18 en 23 jaar kunnen onder bijzondere omstandigheden ook via het jeugdstrafrecht gestraft worden. Ook dit is afhankelijk van de mentale staat en persoonlijke situatie van de jongere. Een 19-jarige die een slechte opvoeding heeft gehad en een strafbaar feit pleegt, kan als kind gestraft worden. De harde wettelijke grens van 18 jaar geldt in het jeugdstrafrecht dus niet altijd.
Moeten de ouders aanwezig zijn bij de rechtszaak?
Ja, wanneer een minderjarige terecht staat, zijn diens ouders of verzorgers verplicht aanwezig te zijn bij de rechtszaak. De rechter kan dan een beter beeld krijgen van de gezinssituatie, waardoor hij een bijpassende straf of maatregel kan opleggen.
Ouders komen niet
Als de ouders of verzorgers van het kind niet komen opdagen kan de rechter een bevel tot medebrenging afgeven. De politie komt de ouders of verzorgers dan ophalen.
Voorafgaand aan de zitting
Al voor de zitting worden ouders of verzorgers zo veel mogelijk bij het proces betrokken. De Raad voor de Kinderbescherming praat met de familie en bezoekt het huis, de politie bespreekt het strafbare feit waar het kind van verdacht wordt en de jeugdreclassering zoekt contact na de opheffing van de voorlopige hechtenis.
Welke straffen zijn er?
Het jeugdstrafrecht kent dezelfde soorten straffen als het volwassenenstrafrecht, zoals de taakstraf, boete en detentie. Jongeren krijgen eerder een taakstraf of boete opgelegd, maar kunnen ook in detentie terechtkomen.
Taakstraf
Een taakstraf is altijd in combinatie met begeleiding van de Raad voor de Kinderbescherming. Een taakstraf kan bestaan uit een werkstraf, een leerstraf of een combinatie hiervan. Een werkstraf en leerstraf duren maximaal 200 uur en een combinatie daarvan maximaal 240 uur. Naast een taakstraf kan de rechter ook een boete of detentie van maximaal drie maanden opleggen.
Boete
Jongeren vanaf 12 jaar kunnen een boete opgelegd krijgen, bijvoorbeeld voor vernieling of zwartrijden in het openbaar vervoer. De rechter of officier van justitie bepaalt dan de hoogte van de boete.
Jeugddetentie
Het zwaarste middel is de jeugddetentie, ook wel bekend als de jeugdgevangenis. Jongeren tussen 12 en 23 jaar kunnen in een justitiële jeugdinrichting terecht komen. Voor jongeren tussen 12 en 15 jaar is de duur maximaal 1 jaar, voor jongeren vanaf 16 jaar is dit 2 jaar. Jongeren wonen in groepen van 10 bij elkaar. Ze gaan samen naar school, eten en sporten samen. Op deze manier kunnen ze hun opleiding blijven volgen. Ze leren ook sociale vaardigheden, zoals beter omgaan met woede en agressie. Nachtdetentie is ook een optie, waarbij de jongere overdag naar school of werk gaat en ’s avonds in de inrichting verblijft.
Lichtere maatregelen
Het jeugdstrafrecht kent ook een aantal lichtere maatregelen, welke minder ingrijpend zijn en de jongeren een kans geven op een normaal leven.
Gedragsbeïnvloedende maatregel
Lichtere straffen zijn trainingen en behandelende maatregelen, zoals de gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM). Een GBM bestaat uit 1 of meer trainingen of behandelingen, waarbij de jongere leert omgaan met bijvoorbeeld een verslaving.
Enkelband
Een andere mogelijkheid is een enkelband. De jongere krijgt dan een gebiedsgebod en/of gebiedsverbod, wat betekent dat hij op bepaalde momenten op een specifieke locatie moet zijn en andere locaties moet vermijden. Zo krijgt de jongere weer structuur in zijn leven en kan hij een goed ritme krijgen.
Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen
Jongeren met een ontwikkelingsstoornis of psychische aandoening kunnen een andere maatregel opgelegd krijgen, namelijk een Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen. Dit wordt ook wel een PIJ-maatregel genoemd. De jongere krijgt dan een intensieve behandeling om recidive te voorkomen.
Halt-straf
Jongeren tussen 12 en 18 jaar kunnen bij lichte strafbare feiten de kans krijgen een straf te ontlopen. De politie of BOA stuurt de jongere door naar Halt, waar hij de kans krijgt de fout te herstellen. Dit kan hij doen door bijvoorbeeld excuses aan te bieden aan het slachtoffer of de gemaakte schade te vergoeden. Een Halt-straf voorkomt een echte straf, maar als de jongere zich niet aan de voorwaarden houdt kan hij alsnog gestraft worden. De jongere moet instemmen met de Halt-straf.
Advocaat jeugdstrafrecht
De kosten voor een advocaat variëren per kantoor en soms ook per advocaat. Heb je een laag inkomen en geen rechtsbijstandverzekering? Wellicht kun je dan gebruik maken van gesubsidieerde rechtsbijstand. Vaak noemen we dit ook wel pro deo advocaten. Jouw advocaat is dan niet volledig gratis, maar je betaalt een inkomensafhankelijke bijdrage. Je leest hier meer over de kosten van een pro deo advocaat. De advocaten van Lawspot werken ook op basis van pro deo.
In het jeugdstrafrecht is het niet verplicht dat je gebruik maakt van een advocaat. Wij raden je echter aan om je wel te laten bijstaan door een advocaat. Een advocaat kan jou bijvoorbeeld helpen met het voorkomen van een rechtszaak, of jou bijstaan tijdens de procedure. De jeugdstrafrechtadvocaten van Lawspot helpen je hier graag bij. Mocht je een vraag hebben over het jeugdstrafrecht, of wil je bijgestaan worden door een van onze jeugdstrafrechtadvocaten, neem dan contact op. Vul hiervoor het formulier in of bel ons direct op. Wij zijn bereikbaar op 085 – 5000 202.