Het is niet ongewoon dat een natuurlijk persoon aansprakelijk wordt gesteld voor een door hem verrichte gedraging of een nalaten. De meest voorkomende gevallen die leiden tot aansprakelijkheid, zijn wanprestatie en de onrechtmatige daad. Hieromtrent spreken we doorgaans van ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’.
In dit artikel zal naar voren komen wat deze ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’ eigenlijk inhoudt. Eerst leggen wij uit wanneer iemand ‘hoofdelijk aansprakelijk’ is, en vervolgens welke mogelijkheden je hebt indien jou dit boven het hoofd hangt.
Hoofdelijk aansprakelijk
Hoofdelijke aansprakelijkheid houdt kort gezegd in dat een persoon afzonderlijk, als persoon-zijnde aansprakelijk is voor opgelopen schade. Hij kan dan gedwongen worden tot nakoming van een zekere verplichting in zijn geheel, zoals het betalen van een schadevergoeding. In sommige gevallen is het mogelijk dat er meerdere personen aansprakelijk gesteld kunnen worden. In deze groep is er dan toch maar één persoon hoofdelijk aansprakelijk, die de gehele verplichting in zijn eentje na moet komen. De ongelukkige ziel die uit deze groep schuldenaren de hoofdelijk aansprakelijke is, krijgt gelukkig wel een zogenaamd ‘regresrecht’ op zijn mede-schuldenaren. Op deze wijze kan hij de vordering over iedereen verdelen en van elke schuldenaar zijn deel vorderen.
Weigeren om mee te werken
Indien de hoofdelijk aansprakelijke weigert om mee te werken met de nakoming van de overeenkomst met de schuldeiser, is hij allerminst immuun voor de gevolgen daarvan. Dit kan bijvoorbeeld ook nog leiden tot een extra schadevergoeding, bovenop de originele vordering.
Gedeeltelijke aansprakelijkheid
Naast hoofdelijke aansprakelijkheid, bestaat er ook nog de mogelijkheid van gedeeltelijke aansprakelijkheid van de vordering. Dit houdt in dat deze persoon dus slechts voor een (evenredig) deel van de vordering kan worden aangesproken. Verder is het natuurlijk ook mogelijk dat een persoon helemaal niet aansprakelijk is.
Voorbeelden van de hoofdelijke aansprakelijkheid
Om het enigszins abstracte begrip ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’ iets te verduidelijken, zullen wij enkele voorbeelden geven:
- Een vennootschap onder firma (vof) kent vennoten, deze zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van de vof. Dus elke persoon op zich.
- Voor bestuurders van een rechtspersoon geldt in sommige gevallen dat zij hoofdelijk aansprakelijk kunnen zijn voor de schulden van hun rechtspersoon. Dit noemen we ook wel de ‘bestuurdersaansprakelijkheid’. Dan is niet de BV aansprakelijk, maar de bestuurder.
- Contractpartijen kunnen hoofdelijke aansprakelijkheid van schuldenaren bij een overeenkomst afspreken, dan is dat een geldig beding.
- Uit de gewoonte kan volgen dat schuldenaren hoofdelijk aansprakelijk zijn. Dan staat de mogelijkheid tot een beroep op hoofdelijke aansprakelijkheid vrij voor de schuldeisers.
- In het geval dat schuldenaren zogenoemde ondeelbare verplichtingen niet nakomen, leidt dit tot hoofdelijke aansprakelijkheid.
Geen hoofdelijke aansprakelijkheid
Er zijn ook situaties denkbaar waarin wel sprake is van aansprakelijkheid, maar welke niet hoofdelijk is:
- Binnen een maatschap zijn de maten allemaal aansprakelijk voor een gelijk deel van de schulden (hierop zijn echter wel uitzonderingen mogelijk). Dus niet één persoon voor de gehele schuld.
- De hoofdregel omtrent een verplichting, welke is aangegaan door twee of meer schuldenaren, leidt niet tot hoofdelijke aansprakelijkheid, maar tot een gelijke verdeling van de nakoming.
Iemand stelt jou hoofdelijk aansprakelijk. Wat nu?
Mogelijk heb je een brief ontvangen waarin staat dat je hoofdelijk aansprakelijk bent voor de nakoming van een zekere verbintenis. Het is zeker niet ongewoon om in een brief van een advocaat de woorden ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’ te vinden. Indien je een dergelijke brief hebt verkregen, is het verstandig om na te gaan of er ook daadwerkelijk sprake is van een hoofdelijke aansprakelijkheid omtrent de vordering uit de brief. Daarbij is de eerste stap om te bepalen of er überhaupt aansprakelijkheid bestaat voor deze vordering in zijn algemeenheid: ‘Is er wel echt sprake van wanprestatie of onrechtmatige daad waaruit een aansprakelijkheid volgt?’.
Juridische hulp
Indien je omtrent deze handelingen enige twijfel hebt, dan is het te allen tijde raadzaam om een daartoe gekwalificeerde jurist te raadplegen. Hoofdelijke aansprakelijkheid kan namelijk vergaande gevolgen met zich meebrengen. Het is dus verstandig om er eerst zeker van te zijn of er wel of geen sprake van is. Daarna kun je kijken wat jouw volgende stappen zijn.
Conclusie
Hoofdelijke aansprakelijkheid is een juridische term omtrent aansprakelijkheid. Het geeft aan dat een enkele persoon in het geheel aansprakelijk kan worden gesteld voor de nakoming van een zekere verbintenis. Deze term wordt doorgaans vaak gebruikt in de situatie waarin er meerdere schuldenaren zijn omtrent een enkele vordering, maar een enkeling wordt uitgekozen als aansprakelijke voor de gehele vordering. De vordering wordt dan niet over de schuldenaren verdeeld, maar in zijn geheel aan één enkeling. Daaromtrent bestaat nog de mogelijkheid tot een regresvordering, waarmee de hoofdelijke aansprakelijke van zijn medeschuldenaren een deel kan vorderen.
Jurist inschakelen
Zoals reeds gezegd is het te allen tijde verstandig om een jurist in te schakelen indien je twijfelt of je mogelijk hoofdelijk aansprakelijk bent binnen een verbintenis. Dit kan namelijk vergaande, financiële gevolgen met zich mee dragen. Een jurist kan jou helpen bij dergelijke gevallen en samen met jou de mogelijkheden op een rijtje zetten om mogelijk tot het gewenste resultaat te komen.