Het ontbinden van de vennootschap onder firma (oftewel, de VOF) blijkt makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn namelijk verschillende procedures die bij deze rechtshandeling komen kijken. Zo dient sprake te zijn van opzegging en dient verdeling en vereffening plaats te vinden. Dit brengt vaak een geschil met zich mee ten overstaan van de rechter.
Voorbeeld
Een kenmerkende zaak omtrent het beëindigen van een VOF gaat als volgt. Deze VOF startte in 2007, daarbij werd de onderneming gedreven in het geven van verslag bij verschillende (sport)wedstrijden. Binnen deze VOF waren er twee vennoten. Langzamerhand kregen deze partijen steeds meer aanvragen binnen om verslag te doen van sportwedstrijden. Dit bracht vanzelfsprekend ook de nodige inkomsten binnen. De VOF besloot deze inkomsten verder te investeren. Echter in het einde van het jaar 2014 ging het mis. De partijen konden het niet eens worden of het te bewandelen pad van de VOF en traden hier vervolgens over in onderhandelingen. Hierbij werden alle vennoten betrokken om in discussie te gaan welke kant het op moet met de vennootschap onder firma. Na lang wikken en wegen kwamen de vennoten tot het gezamenlijke besluit dat het staken van de onderneming de meest verstandige keuze was.
Verdeling VOF
Daarbij werd de opzegging van de vof uitgesproken door de vennoten. Vervolgens komt de onderneming bij het onderdeel ‘verdeling’ van de vof. Samen met de vereffening van de onderneming wordt dit onderdeel als het lastigst ervaren rondom de gehele opzegging. De keuze mogelijkheden zijn namelijk niet zeer uitgebreid. Er dient te worden gekozen tussen het in zijn geheel opsplitsen van de vennootschap onder firma of het behouden van de firma en deze vervolgens in zijn huidige hoedanigheid ook voortzetten. Voor de verdeling staat de zogenaamde ‘peildatum’ centraal. Dit betreft het moment waarop de verdeling moet worden vastgesteld. Die is relevant voor de waardebepaling. Vervolgens dient deze ook nog te worden afgewikkeld, ook dit is makkelijker gezegd dan gedaan.
Vereffening VOF
Ook rondom dit punt bleken de vennoten van de onderneming niet eensgezind. Het was daarom aan de rechtbank om deze vereffening te bepalen. Daarbij werd de wet aangehaald: op grond van art. 7A:1683 lid 3 BW is het zo dat de vof wordt ontbonden aan de hand van een opzegging van een der vennoten jegens de andere vennoten. Daarbij betreft het een eenzijdige rechtshandeling. Desondanks geven een of meer vennoten aan of zij de samenwerking binnen de vof stop willen zetten of dus hun bedrijf willen blijven voeren.
Vormvrij
Vervolgens bepaalt art. 3:37 lid 1 BW dat deze opzegging in zijn geheel vormvrij is, de vennoot mag dus duidelijk maken tot opzegging over te willen gaan hoe hij maar wil. Zo kan zijn wil tot opzegging ook blijken uit zijn handelingen jegens zijn medevennoten.
Peildatum
Het was vervolgens ook aan de rechtbank om de reeds genoemde peildatum te bepalen. Daarbij stelde de rechtbank vast dat de eerste onderhandelingen omtrent de opzegging niet als peildatum in aanmerking komen. Dit baseerde de rechtbank op het gegeven dat de vennoten toen nog niet overeenstemming hadden omtrent de manier waarop de vof verder diende te gaan. Volgens de rechtbank kon de dag dat een e-mail was gestuurd omtrent deze probleemstelling wel als een peildatum worden aangemerkt. In die mail werd aangegeven dat er twee mogelijkheden waren voor de vof; gehele splitsing of doorgaan. Dit moment werd daarom door de rechtbank als peildatum aangemerkt. Die peildatum geeft dus aan op welk moment de waarde van vof dient te worden bepaald.
Boedelvorming
De rechtbank heeft nu voor de vof de peildatum vastgesteld. De volgende stap betreft de daadwerkelijke verdeling van de vof. De vastgestelde waarde van de vof aan de hand van de peildatum dient nu over alle vennoten te worden verdeeld. Daarbij is vergaand precisiewerk de richtlijn. Letterlijk elke activa binnen de vof werd op waarde geschat en elke nog niet-gesloten zaak van de vof werd eerst tot sluiting gebracht. Aan de hand van die werkzaamheden kon de boedel gevormd worden, zodat deze eerlijk verdeeld kan worden. Op het moment van vaststelling van de boedel werden alle onderlinge vorderingen van de vennoten tegen elkaar weggestreept en verrekend met alle goederen die binnen de vof na de ontbinding zijn ontvangen door de vennoten.
Centrale vragen
Door de enorme werkzaamheden en alle relevante belangen van de vennoten wordt deze procedure wel eens vergeleken met een echtscheiding. De volgende vragen staan (samenvattend) centraal binnen deze ingewikkelde procedure:
- Hoeveel waarde heeft de onderneming?
- Waaruit bestaat de waarde van de onderneming?
- Hoe dient deze waarde uiteindelijk over zijn vennoten te worden verdeeld?